Loooooong story!

Kafra – Sorry

Plaats: Maase (woonwijk), Offinso
Datum: 8 december 2011
Tijd: 08:11 uur

‘Kafra’, oftewel ‘sorry’ (uitgesproken als soo-ree) een veel gehoord woord in Ghana. Als je iets uit je handen laat vallen, wordt erop gereageerd met: O, kafra. Of: O, Sorry. Ook al was jij degene die iets liet vallen en niet de ander die sorry zegt. In het begin even wennen, maar al snel een gewoonte die je overneemt. Laat de ander iets uit zijn handen vallen, of stoot de ander zijn hand aan de deurpost, dan hoor ik mezelf ook om de haverklap zeggen: O, kafra. Of: Sorry!
Echter is het altijd gemeend en wordt het ook gebruikt in ernstiger situaties. Als je hoort dat een bekende van iemand een ongeluk heeft gehad, of als iemand bestolen is. Een blijk van medeleven dus.

Deze keer wil ik graag een Kafra uitbrengen. ‘Kafra’, oftewel ‘soo-ree’ Anna! Ik had je al een beetje voorbereid, maar toch. Je Birkenstocks gaan het net wel, of net niet overleven hier. Ik draag ze elke dag, ze zitten als gegoten en ben er echt super blij mee!
Door de zon is mijn huid wat gebruind, ook mijn voeten en wanneer ik ’s avonds mijn (jouw) Birkenstocks uit doe, zie ik ze nog in mijn voeten staan. Niet alleen vanwege het stof en het zand (mijn vieze voeten dus), maar ook vanwege de zon die mijn voeten een bruine kleur gegeven heeft. Ik draag ze dus eigenlijk 24 uur per dag!
Maar goed, ‘Soo-ree’ Anna, want je Birkenstocks worden met de dag grijzer, oranje-rer, versletener..
Kafra! En dit is dus gemeend!


Zaik

Plaats: Nog steeds Maase in Offinso
Tijd: 08:22 uur
Muziek: Tom Barman en Guy van Nueten (Live- Magnolia)
Boven me: de Ventilator die weer aangegaan is nadat de stroom er weer opging.
Muziek: Tom Barman en Guy van Nueten (Live- River Man)
Zelf: zit ik op bed, met de laptop op schoot. Sinds zondag ziek. Linda ook.

Afgelopen weekend hadden Linda en ik een bruiloft in Nkoranza, (Brong- Ahafo Region). Onze oude woonplaats (oa 2006). Later hierover meer. We hebben er fufu gegeten, maar dit was de zware versie en die is ons beiden niet goed gevallen. Sinds zondag allebei slap, moe, buikpijn! Vooral maagpijn. Gisteren naar de dokter geweest en pillen en een drankje gekregen. Vandaag voor het eerst geen maagpijn, hopen dat het zo blijft, dan kan ik tenminste wat meer eten en energie opdoen.
Ziek zijn is nooit leuk en ik ben blij dat John mijn laptop van Kings en Queens op wilde halen gisteren. Nu kan ik tenminste wat muziek luisteren, verhalen overtypen uit mijn dagboek en een beetje werk doen voor K&Q. Gisteren bleef het vooral nog bij muziek luisteren en plat liggen, maar ik denk dat ik vandaag wat meer kan. Fijn!
Gisteravond besloot John (en de rest van mijn gastgezin) dat ik toch maar naar de dokter moest. Het eten lukte niet, omdat ik steeds kramp had. Bij de dokter aangekomen ging het allemaal op zijn Ghanees. Terwijl ik naar binnenliep zaten we met meerdere patiënten om de zusters en arts heen en hielp hij lukraak wat van ons. Werd mijn bloeddruk gemeten, waardoor ik bijna flauwviel, ik kan niet tegen bloed ed.(en was gammel), werd dit compleet genegeerd en werd er ondertussen een andere patient van advies voorzien. Lag er een zwangere vrouw op een bed te huilen van de pijn en hoorde ik de arts zeggen: geef haar Diazepam. Terwijl ik met mijn hoofd tussen mijn benen zat, begon de arts mij advies te geven. ‘I have to educate you’ zei hij nadat hij in mijn maag prikte. ‘Auw’ zei ik daarop. Na deze prik in mijn maag wist hij precies wat ik had en kreeg ik advies. Niet roken, niet drinken (alcohol) niet te veel suiker… Ondertussen werd hij om de haverklap gestoord door andere patiënten en door de zusters. Om de zin werd er gelachen, werden er grappen gemaakt. De sfeer was heel ontspannen en als ik me beter had gevoeld, had ik ongetwijfeld mee gelachen.
Mijn bloeddruk 110/60. Omdat ik hier geen verstand van heb vroeg ik zelf maar of het goed zat. Het was prima werd me verteld.
Ik was blij dat John mee was, hij begreep precies wat er gezegd werd. De arts vroeg opeens of ik bang was voor ‘injections’. Overtuigd en met grote ogen zei ik, ja! Dus je wilt geen? ‘Nee’ zei ik vastbesloten. Dit zei ik meer omdat ik me slap voelde en zeker wist dat ik dan onderuit zou gaan en omdat ik de link tussen maagkrampen en een injectie niet zag. Ja, ik als eigenwijze Westerling blijf toch wel op mijn hoede.
Uiteindelijk een rits aan medicatie voor me opgeschreven en dit opgehaald. Omdat ik de helft niet begreep en er geen uitleg over kreeg heb ik het weten te halveren tot het noodzakelijke. Pillen en drankjes.
Nu maar afwachten dus en ondertussen uitzieken. Mooie gelegenheid om mijn dagboek over te typen om de tijd wat te doden.
Hieronder het resultaat van mijn overtyp-werk. Een nuttige dagbesteding voor iemand die slecht stil kan zitten ;)



Onder de grote boom (Kumasi)
Korte uitleg: Ik zat hier onder een grote boom, zittend op een van de grote wortels die over het plein kronkelen, te schrijven in Kumasi. Nu herinner ik me opeens dat de naam Kumasi: ‘onder de boom’ betekent. Leuk feit om te weten!

Kumasi: 1 december, 2011
Plaats: Voor het Vodafone Internetcafé
Wat te doen: Schrijven en zitten op de boomwortels tussen andere pauzerende mensen. Lekker in de schaduw. Het is warm vandaag!

Heb net 3 uur geïnternet en had graag mijn bril bij me gehad. Zie wazig nu!
Ik wacht nu op Linda. Ze is onderweg, al ongeveer 2 uur. Het zal wel goed druk zijn op de weg. Heb net zelf maar geluncht waar Linda en ik normaal samen eten. T-zet gegeten met soep en vlees. Ik kon het allemaal in het Twi bestellen, maar moest toch wel even hard roepen toen de vrouw me de groene soep wilde opscheppen. Nee, liever de light-soep!
Het is een lokaal eettentje en als enige blanke viel ik er op. Echter kon ik er rustig eten en het werd gewaardeerd dat ik het lokale eten kan eten. Tuurlijk, dat is lekker!

Zojuist een mooie Ghanese wenskaart voor mon pere gekocht. Hij is maandag (5 dec.) jarig. Ik heb een echte typische ghanese kaart gekocht; kitch, een zoetsappige voorgedrukte tekst en glitters. Ben benieuwd of het allemaal op tijd en goed aankomt!

Om me heen allemaal mooie dingen. Vooral stoffen. Ik houd me nog even in, ik ben hier nog wel een tijdje, dus dit kan later nog wel. Linda komt dus zo. We gaan shoppen.
Voordat ik wegging heb ik, zoals de meesten wel weten, een feestje gegeven. Ik heb van meerdere mensen geld gekregen voor het project en vandaag gaan we dit geld omwisselen en er producten van kopen die we nodig hebben op K&Q!
……

Tijd: 22:28 uur
Een lange dag vandaag. Zon, heet en veel gelopen. Toch relaxed. Linda kent Kumasi als haar broekzak, dus kan ik haar gemakkelijke volgen en komen we overal waar we zijn moeten. Linda kwam, na een lange rit om 2 uur aan bij het internetcafé. Na deze reis eerst uitrusten onder de boom. Het shoppen begon dus laat, maar ondanks dat alles gevonden wat we wilden.
We wisselden het geld van euro’s naar cedis: totaal ongeveer 220 Ghana Cedis. Dus iedereen die hier zijn bijdrage in had: Ontzettend bedankt! Super!!
We kochten body crème voor de kids, zalf, deoderant, sandalen en of slippers voor de kinderen en Steven de caregiver. Voor Janet en Linda kochten we stof, zo kunnen ze misschien voor Kerst een nieuwe outfit laten maken. Janet zal van de rest van het geld eten kopen voor in het kinderhuis (rijst, mais, suiker, zout..).
Na het inkopen doen met de volle tassen terug naar Kejetia. Vermoeid van het shoppen ploffen we eerst nog neer bij een tentje om fufu te eten. Dit ging erin als zoete koek. Wanneer we vol zijn gaan we opweg naar de trotro terug naar Offinso.
Eerder had Linda onderweg haar nagels al laten doen door een man met een aantal attributen (tang, vijl, mesjes). Ik liet deze kans vrijwillig aan mij voorbij gaan zodra ik de tang in de gaten kreeg. Maar nu onderweg naar de trotro zie ik mijn kans bij een nagelstudiootje. Mijn oude nagellak wordt van mijn tenen verwijderd en er wordt nieuwe opgelakt. Ik kies voor blij. Alles in het vooruitzicht van de bruiloft van aanstaande zaterdag. Mijn jurkje van die dag is blauw, dus ook blauwe nagellak. Linda gaat in het roze, dus roze nagellak.
Na een beetje vertraging door mij, eindelijk in de trotro. De avond is al gevallen, maar ondanks dat is het erg druk op de weg. Na 500 meter staan we vast. Na 1 km staan we vast, we kruipen verder naar 2 km en staan weer vast. De trotro is volgeladen en ik zit met mijn knieën strak tegen de bank voor me geklemd.
Omdat het niet opschiet besluit onze chauffeur, net als vele andere, een shortcut te nemen. Dit houdt in dat we links oversteken en de omliggende woonwijk inrijden. Hier zijn de wegen niet verhard, hobbelig, vol met greppels, stijl omhoog of omlaag, maar rustig. Uiteindelijk hopen we zo een paar 100 meter verderop in de rij terecht te komen.
We rijden traag en horen de motor loeien als we stijl omhoog rijden. Deze helling voelt als bijna 45o aan en ik ben bang dat de trotro straks achteruit zal glijden. Dit gebeurt gelukkig niet. Wat er wel gebeurt is dat uitgerekend de bank voor ons uit zijn schroeven knalt. Hij valt zowat bij ons op schoot en de mensen die erop zaten vallen op de grond. Mijn knieen zitten nu helemaal klem en Linda en ik zitten vast. We duwen de bank terug en sjorren onze bagage eronder vandaan. We roepen wat en mensen helpen ons mee. De trotro wordt aan de kant gezet en de bijrijder repareert de bank. Naja, hij zet hem opnieuw klem, niet vast. De bank zit nu een stuk later en wij een stuk krapper. Het lijkt niemand te deren en al snel nadat we verder gaan vallen degenen op de bank in slaap en zitten Linda en ik weer te kletsen.
Na een lange rit, vooral vanwege de file, bereiken we Offinso.
Linda en ik nemen afscheid en ik neem een taxi naar huis. Ik betrap mezelf erop dat ik gedurende deze 3km in slaap sukkel.
Thuis aangekomen zit mijn familie al onder de mangoboom voor het huis. Het voelt echt als thuiskomen. Ik zet mijn tassen neer en plof neer op een van de stoelen. Ik ben voorlopig niet meer van plan er vanaf te komen.


Farmersday

Datum: 2 december, 2011
Wat te doen: Farmersday: een nationale vrije dag in Ghana. Boeren worden door de staat onderscheiden voor hun harde werk en boeren die de beste kwaliteit leveren krijgen een onderscheiding.
Boeren krijgen per gemeente, provincie en uiteindelijk nationaal de kans om uitgeroepen te worden tot beste boer van het jaar.

Ik ga vandaag met Mr. Asante (bestuur K&Q en tevens een grote, met meerder prijzen onderscheiden, boer) naar Farmersday in het district Offinso. We rijden hiervoor naar het plaatsje Kbeye (zeg: Tjebbe). Met een trotro vol boeren uit Offinso gaan we ’s morgens op pad. Een prachtige rit waarbij we de hoofdweg verlaten en door de heuvels over de zandweg verdergaan. Van mij mag de rit nog wel even duren!
Aangekomen op het terrein waar deze Farmersday gehouden wordt staan de tenten al klaar met stoelen eronder. In het midden op het plein staan houten banken vol met de producten die de boeren meegebracht hebben. Het ziet er prachtig en exotisch uit. De banken liggen vol met cacao (de vruchten waaruit de cacao gehaald wordt), yams, casave, gember, pepers, palmnoten, ananassen, papaja’s, tomaten, sinaasappels, rijst en kokosnoten.
Sterke producten, ze kunnen de hele dag in de hete zon staan.
Mr. Asante is bij de organisatie betrokken. Hij heeft de gemeenteprijs ooit gewonnen, ook provinciaal is hij 2 x uitgeroepen tot beste boer. Nu mag hij meedoen aan de nationale verkiezingen. Echter niet dit jaar en daarom helpt hij mee met het organiseren van vandaag.

Een hele leuke, interessante ochtend en middag gehad. De boeren werden geprezen voor hun werk, gestimuleerd om door te gaan en om zich aan te sluiten bij de vereniging voor boeren, omdat daar veel voordelen aanzitten. Ruim 10 boeren kregen prijzen in hun eigen specialisatie. Winnaar beste cocao, winnaar beste kokosnoten etc. Ook is er een winnaar ‘Best Farmer overall’. Hij krijgt verschillende attributen voor op de boerderij en een fiets. Ook krijgt hij een houten zwaard, een symbool in Ghana. Deze krijgt hij van de winnaar van 2010 en zal hij volgend jaar gaan doorgeven aan de winnaar van 2012.



“Two Trouble, One God” en een mobiel onder de fufuo

’s Morgens zit ik in de taxi, opweg naar K&Q. Ik verbaas me al lang niet meer over de teksten die te zien zijn op de taxi’s, trotro’s en andere wagens. Veelal religieuze teksten en afbeeldingen als: ‘In God we trust’, Suro Nipa (fear people), ‘me ne nyame’(me and God) etc. en daarnaast stickers met daarop Jezus, Maria, een hand of een lam.
Vanmorgen zie ik echter een die ik niet snap. Is het wel goed gespeld? ‘Two trouble, one God’. Nog nooit eerder van gehoord. Ik kijk er nog even goed naar, maar denk dan nuchter: Nee, deze snap ik niet.
De volgende ochtend vroeg vertrekken Linda en ik vanaf K&Q richting Nkoranza. Nkoranza is het stadje zo’n 2,5 uur ten noorden van Offinso waar Linda en ik in 2006 samen op de PCC werkten in de werkplaats voor jongeren met een verstandelijke beperking vanaf 16 jaar oud. Hier waren we collega’s en werden we vrienden.
Vandaag gaat Charity, voor de kenners bekend!, trouwen en zijn wij uitgenodigd om te komen. Om 9u gaat het beginnen en we willen niks missen, dus op tijd op pad.
Wanneer we langs de weg staan en een trotro willen aanhouden, valt dit wat tegen. Steeds krijgen we te horen dat ze vol zitten. Na 20 min. nemen we de taxi naar Offinso in de hoop daar een trotro te kunnen krijgen. Net als we instappen rijdt er een half volle trotro langs! Die missen we dus. In Offinso aangekomen eerst ontbijt halen. We spreken met de chauffeur van een trotro af dat we er zo aankomen. Hij gaat akkoord en wacht op ons. Terwijl we echter op ons brood met ei staan te wachten rijdt de trotro er vandoor. Linda en ik snappen er niks van en balen ervan. Ondertussen is het al 8uur geweest, dus 9uur gaan we niet meer redden..
Terwijl we op een nieuwe trotro wachten zegt Linda: Two trouble, one God… Weer die kreet die ik niet snap, maar ik ben te moe om om uitleg te vragen.
……

’s Avonds na de bruiloft is het te laat voor ons om terug te reizen naar Offinso. We besluiten in Offinso te overnachten.
We kwamen vanmorgen rond 11 uur aan in Nkoranza. Te laat, maar ruim op tijd voor de bruiloft! Gelukkig, dat is Ghana Tijd! Een mooie dienst, feest in de kerk, veel gedans en muziek. Voor ons ook een beetje een PCC- reunie. Charity zag er prachtig uit.
We maakten foto’s, praatten met bekenden en deden er na de dienst erg lang over om op de PCC aan te komen, omdat we onderweg steeds mensen moesten groeten. (een Ghanees gebruik, maar ook zeker leuk om bekenden te zien).
Maar goed, ’s avonds dus geen tijd meer om terug te reizen. Het was een lange dag en we zijn moe. We eten fufu bij een bekende van ons en slapen bij een van onze vrienden en zijn vrouw en zoontje. Zijn huis bestaat uit 1 ruimte en daarom slaapt hij bij een vriend en slapen wij bij zijn vrouw en zoon. We zijn allemaal moe na vandaag en besluiten te gaan slapen. Ik lig bij zijn vrouw en zoontje in bed en Linda slaapt op de bank.
Al snel ligt iedereen te slapen. Bij mij is de fufu echter niet goed gevallen en ik kan de slaap niet vatten. Het is warm, mijn buik doet pijn, mijn spieren zijn slap… Ik draai wat en lig zo een lange tijd, dan om 2 uur heb ik er genoeg van. Ik sta op en ga onder de ven in de kamer zitten. Lekker koel en even de benen strekken. Ik kijk wat om me heen, zie opeens dat er een raam in de kamer is achter het gordijn. Had ik nog niet gezien. Het gordijn is wat opzij gewaaid (denk ik). Achter me zie ik de deur, hij is niet op slot, maar de buitendeur zit wel op het haakje. Altijd goed om de uitgangen te checken.
Ik bekijk de foto’s van vandaag onder de ven, lekker koel. Wilde dit eerst op bed doen, maar toch maar niet. Ik zie Linda doorslapen en zie dat zij net als ik en de vrouw van onze vriend, haar mobiel bij haar hoofd heeft liggen.
Als ik uitgekeken ben berg ik de camera weer op. Ik leg hem op tafel… nee ik bedenk me en leg hem onder de tafel, achter de tassen (voorgevoel?).
Ik ga weer terug naar bed en voel me wat beter, echter wil de slaap nog niet komen. Pfff.. en dat terwijl de anderen zo diep lijken te slapen en ik meestal toch overal zonder problemen kan slapen. Opeens ben ik blijkbaar wel weggevallen (rara), want ik schrik wakker als de vrouw overeind schiet en verward naar het raam kijkt. ‘Who’s there!’ en dan Twi.. en dan Kronfuo! (dief!). Ik zeg duf: Huh, is er een dief? ‘Ja’ zegt ze terwijl ze opstaat en haar blik op het raam houdt.
Het dringt niet tot me door, ik schiet overeind en op hetzelfde moment beweegt het gordijn en komt er zo’n 30cm van mijn hoofd een pollepel met witte smurrie erop door de hor heen naar binnen. Ik kan niet echt wat uitbrengen, maar zeg: Huh? He? Gggg…! Tsss! Blijkbaar genoeg, want de pollepel schiet weer weg.
De vrouw rent naar buiten op zoek naar de dieven. Linda wordt wakker en loopt mee. Ik blijf bij het zoontje. Opeens begint het tot me door te dringen. Dieven? Dan waren ze ons aan het bestelen! Ik loop naar het hoofdkussen om mijn mobiel te zoeken. Ik zie hem niet waar hij lag, maar vind hem gelukkig op de grond. Er zit een bruin/witte laag plakkerige smurrie op. Ik roep Linda: Linda kom! Kijk, iemand heeft aan mijn mobiel gezeten, waar is de jouwe?! We zoeken haar mobiel. Ik weet zeker dat hij bij je hoofd lag. We kunnen hem niet meer vinden. Weg, gejat. We bellen haar mobiel, maar we horen hem niet overgaan. Iemand heeft hem al uitgezet. De vrouw komt terug, de dieven zijn weg, ontsnapt.
Ik maak mijn mobiel schoon, overal plakkerig spul. Linda en de vrouw zien al snel dat het fufu is. We bellen nog een keer Linda haar mobiel. Hij gaat over. Wij horen niks. Dit betekend dat iemand nu haar mobiel aan het gebruiken is.
Beduusd zitten we met ons drieen op de bank. We zijn blij en opgelucht dat de vrouw wakker werd van het geluid, Linda en ik hebben helemaal niks gemerkt!
Meteen word er hulp ingeschakeld om de telefoon terug te vinden. In Ghana is stelen taboe en beschamend voor degene bij wie het gebeurt. Er zal dus alles aan gedaan worden om de telefoon terug te krijgen.
Hoe dan ook, de rest van de nacht doen we geen oog meer dicht. We zijn geschrokken. Tegen de ochtend vallen we nog even in slaap..
Onze vriend is de hele nacht opgeweest om hulp in de schakelen en is naar het politiebureau gegaan. Ook hij komt moe thuis.
We kunnen niet veel meer doen en nemen na het ontbijt afscheid om de trotro terug naar Offinso te nemen.
De fufu is ons beiden niet goed gevallen en niet fit stappen we in. Beduusd zegt Linda: ‘O, really, Two trouble, one God’.

Nog steeds snap ik de tekst niet, maar ik weet nu wel in welke contexten hij gebruikt kan worden..helaas..

Ook dit is Ghana. Ghana getting to Christmas (of X-Mass zoals hier gezegd wordt). Er lijkt een verband te zijn tussen het vele gejat en de Kersttijd. Ik heb dit meerdere mensen horen zeggen. Laat de Kersttijd maar snel voorbij zijn dan!